انواع نان همیشه سر سفره ما بوده و اگر بلوای نانی که بعد از جنگ روسیه و اکراین به جریان افتاده تمام شود، احتمالا همچنان هم بخشی مهم از سبد غذاییمان خواهد ماند. واقعیت این است که برای ما ایرانیها نان پای ثابت سفرهمان است و صبحها بدون آن چیزی کم داریم. هر چند این روزها نانهای صنعتی جای نان سنتی را گرفته است.
برای ما ایرانیها خوردن نان با غذا آنقدر رایج و عادی است، که نمیتوانیم زندگی بدون آن را تصور کنیم. اما آیا تا به امروز به این فکر کردید نانهای اصیل و سنتی ایرانی کدام هستند، تاریخچه نان ایران چیست؟ یا اصلا نانهای سنتی که هنوز هم در برخی روستاها کاملا به صورت سنتی در تنورهای گلی یا سنگی یا ساج پخته میشوند را میشناسید؟ در ادامه این مقاله، پاسخ این سوالات را پیدا خواهید کرد.
نان اصلیترین منبع غذایی برای ما ایرانیان بوده و هست؛ این ماده غذایی حتی در شرایط جنگ و ناامنی یا حتی خشکسالی و آشوب نان، اهمیت خود را از دست نداده و گاهی حتی خودش، باعث آشوبها و بلواهایی در دنیا شده است.
درست مثل تاریخچه نان در دنیا که نمیتوان دقیق گفت که چه زمانی نان در ایران مرسوم شد و یا بگوییم اولین نان در کجای ایران پخته شده و یا چگونه بوده است؛ اما با بررسی شواهد تاریخی میتوان گفت انواع غلات یعنی گندم و جو در زمان آشوریها کاشته میشده و احتمالا از همان زمان هم پخت نان در ایران رواج داشته است. به طوریکـه عمـده غـذای ایرانیها از حداقل سه هزار سال قبل همـواره نان گنـدم بوده اسـت.
با توجه به گستردگی و سابقه تاریخی ایران میتوان گفت تنوع نان سنتی و محلی در ایران کاملا بدیهی است. هر چند این روزها در تمام شهرها و حتی روستاها، نانواییها جایگزین تنورها و مطبخهای نان ایرانی شده و اکثر ما ایرانیها نان اصلیمان نان سنگک، لواش، بربری و تافتون یا حتی نان باگت و نانهای صنعتی شده، اما همچنان انواع نان سنتی ایرانی در شهرها و روستاهای مختلف پخته میشوند.
طبق بررسیهای انجام شده، اولین نشانه از پخت نان در ایران به بقایایی از یک سیلوی گندم و تنورهای گنبدی شکل دوتایی در تپه سیلک حدود ۳۰۰۰ تا ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد بر میگردد. شواهدی موجود است که نشان میدهد گندم در جیرفت کرمان که شهری باستانی است از گذشتههای دور کشت میشده است.
بله! نان با کشت گندم و کاشت آن در ایران شکل گرفت و به دست ایرانیان در طی قرون مختلف به اشکال مختلف و متنوع در آمد و با روشهای خاص در تنورهای متنوع که گاهی ایستاده هستند و گاهی داخل زمین قرار دارند و یا حتی با ساج یا در ظروف مناسب نان پخته شدند و تکامل یافتند.
نانهای سنتی ایران همگی تاریخچه دیرینه دارند و با آردهایی از غلات مختلف از آرد گندم گرفته تا آرد جو و برنج که هر کدام درجه خاص و کیفیت متفاوت دارند با ابزار مناسب خمیر کردن و اضافه کردن خمیر مایه به شکل چانه در میآمده و با بالشتک پخت نان تهیه میشده است.
پخت نان در ایران مراحل و ابزار و ادوات خاص خودش را دارد که در این میان اصلاحات و لغات رایج برای پخت نان شامل خمیر کردن نان، خمیر مایه، چانه کردن خمیر، بالشتک پخت نان که در برخی از نقاط ایران به آن یوک میگویند بخشی از دایره لغات اصلی پخت نان در ایران هستند.
شالوده اصلی نان، آرد است و آردی که در انواع مختلف نان به کار برده میشود هم متفاوت است. اما اکثر نانهای اصیل و سنتی با آرد گندم درست میشوند، در کنارش آرد جو هم در برخی روستاها در گذشته مورد استفاده بوده و در حال حاضر که مشخص شده این نان خاصیت بالایی دارد بیش از گذشته مورد اهمیت و به طبع آن مورد مصرف قرار گرفته است.
چیزی که باعث شده نان در سبد غذایی همه مردم باشد، این است که این ماده غذایی معمولا جز ارزانترین اقلام است و بنابراین همه مردم با هر درآمدی میتوانند از آن استفاده کنند.
No comment